Thuở Phật còn tại thế, ở vườn Cấp Cô Ðộc, có
một vị tân Tỳ kheo được cúng một bộ y lụa tuyệt đẹp. Thầy mân mê bộ y không
rời, tối dùng làm gối ngủ. Ðêm ấy rủi thay thầy bị trúng gió nặng, cấm
khẩu, các vị đồng phạm hạnh tìm đủ cách cứu chữa, nào cạo gió, nào thoa bóp dầu
nóng, nào hô hấp nhân tạo… song đều vô hiệu. Thầy trút hơi thở cuối cùng. Vì
tâm thức cuối cùng của thầy là ham thích bộ y mới, nên khi thoát xác, thần thức
thầy thác sanh vào loài rận, làm một con rận đeo cứng vào bộ y lụa. Con rận
khôn ngoan chui tuốt vào cái giải “Bần bà” (Tương truyền, khi nhiều người cúng
vải để may y cho Phật, cái y sắp xong thì có một bà nghèo tới cúng một mảnh
vải. Ðức Thế Tôn thương xót nhận của hiến cúng muộn màng để gieo phước cho bà,
và bảo thị giả A Nan may vào hai góc y. Do đó sợ dây buộc y ngày nay có tên là
“bần bà” để nhớ đến bà già nghèo khó đã cúng dường mảnh vải cho Phật) để mọi
người khỏi thấy.
Sau khi vị Tỳ kheo qua đời, y lệ nhà chùa
chúng Tăng chia đều nhau cái tài sản nhỏ bé của thầy, trong đó có bộ y. Với
Phật nhãn đức Thế Tôn rõ biết vị Tỳ kheo đã hóa làm con rận đang ôm giữ chiếc y
nên Ngài bảo đại chúng:
- Các ông có “quân Tăng” (chia đều cho Tăng
chúng) tài sản của tân Tỳ kheo ấy, thì hãy chừa bộ y lại, để tuần sau hãy cắt
chia.
Các Tỳ kheo không hiểu vì sao Thế Tôn bảo
chừa bộ y, nhưng không dám trái mệnh bèn đem bộ y ấy xếp để một nơi.
Vừa khi bộ y bị dời chỗ, con rận đã cuống
cuồng lên, la lối om sòm:
- Trời đất quỷ thần ơi! người ta cướp giựt
của tôi bộ y nè! Ai cứu cho với! Bộ y này là của tôi, không phải của các người!
Các người toan mang nó đi đâu, bớ làng nước ơi! Quân cướp giựt!
Con rận la khan cả cổ họng mà nào ai có hay!
Có chăng chỉ đức Từ phụ thần thông quảng đại thấy nghe được nổi khổ đau của nó.
Trong tuyệt vọng con rận chạy quanh cái giải bần bà để cầu cứu lính tuần đến
bắt cướp, đã cướp cái y của nó. Chạy rã giò chẳng có ma nào đến cứu, người ta
vẫn ngang nhiên nhấc bổng bộ y mang theo khổ chủ không biết đi đâu.
Ðức Phật thương xót gọi thị giả A Nan đang ôm
bộ y để cất vào tủ:
- Con hãy đem bộ y vào trong tịnh thất của
ta.
Tôn giả A Nan vâng lệnh. Ðức Thế Tôn đến bên bộ y, thuyết pháp cho
rận nhớ tiền kiếp của mình:
- Này rận, con vốn là một Tỳ kheo vừa thọ giới. Cái y này là của
thí chủ cúng cho con. Con đã quên quán sát rằng: “Không có gì là ta, không có
cái gì là của ta. Cái này không phải là ta, cái này không phải là của ta, cái
này không phải tự ngã của ta”. Vì một chút bất giác cận tử nghiệp (nghiệp xảy
ra lúc lâm chung) đã khiến con phải sa đọa vào loài súc sanh. Con hãy tịnh tâm
nhớ lại tiền kiếp. Ta là đức Như Lai, đang ở trước mặt con.
Do mãnh lực từ tâm nơi Phật, con rận thoạt nhớ lại kiếp vừa qua
của mình, lòng trở nên nhẹ nhàng thanh thản. Rận nằm im bảy ngày không ăn rồi
trút hơi cuối cùng. Thần thức rận thác sinh lên cõi trời tứ thiền thác sinh của
những vị Tỳ kheo siêng tu thiền định.
Khi rận thoát xác, đức Phật mới bảo Tôn giả A Nan đem bộ y cắt ra
chia cho mỗi người một mảnh để làm khăn lau mặt. Các vị Tỳ kheo hỏi lý do vì
sao Ngài đợi đến bảy ngày mới phân chia bộ y, đức Thế Tôn kể lại câu chuyện và
dạy:
- Nếu các ông chia ngay lúc đó, con rận sẽ nổi sân và bị đọa vào
loài quỷ. Nay nhờ nghe pháp, nhờ thần lực của Như Lai, lại nhờ bản thân đã từng
tu hành thanh tịnh, mà vị Tỳ kheo hóa rận ấy đã được sanh lên cõi trời.
- Các vị Tỳ kheo nghe xong, ai nấy toát mồ hôi hột, ngán ngẫm cho
cái “cận tử nghiệp” ác ôn kia. Sợ thay, mà lại mừng thầm cho ai!
Thích Nữ Trí Hải
“Ham muốn nhiều là khổ. Sống chết khổ đau là do lòng tham dục, trừ bớt dục
vọng thời thân tâm tự tại”.
